Τετάρτη 22 Φεβρουαρίου 2012

Τὸ ἀνδραγάθημα τοῦ Θωμᾶ τοῦ Ἀργείου



ρθ΄

Τὸ νδραγάθημα το Θωμ το ργείου

φεξε αγούλα λιόφωτη, χαρ θεο μέραν
κι ὁ βασιλες τς γγλιας, τς λβινος ήγας,
κατέβη κ’ ἐσεργιάνιζεν στο παλατιο τος κήπους.
Πουλ’ εἶδεν ξωμερίτικο κα θαλασσοφερμένο.
«Πουλάκι μου ὡριοφτέρουγον τάχα πόθεν μς ρθες;»
ς νθρωπος μίλησεν κα το ηγς ποκρίθη.
«Ἀπ’ τν Ερώπη πέταξα κ’ ες τν Φραγκι φωλιάζω,
τὸ πέλαγον πέρασα, τς Μάγχης τ κανάλι,
τὰ δόλια πο σο πλέκονται ν σο τ μαρτυρήσω
καὶ μαρα φίδια ζώνουν σε καὶ μήτε ποὺ νογς το,
κι ὁ βασιλέας τς Φραγκις φουσσάτον ρματώνει,
νὰ σο πατήσει, βούλεται, τ κάστρον τς Βολώνης».

Κι ὁ ήγας ς τ γροίκησεν, λυπήθη κ’ ταράχτη
κ’ ἐβάλθη κ’ στοχάζονταν, στν νο του κλωθογύρνα.
«Τίνος νὰ δώσω τ κλειδιά, τ κάστρον νὰ φυλάξει;
Νὰ στείλω σαγιτάριους κα δορυδρεπανάτους,
καὶ κοντοτιέρους ταλούς, Σπανος ρκεβουζιέρους,
νὰ στείλω κι π’ τος λληνους κι π τος στρατιτες.
Σύρτε, μηνύστε τοῦ Θωμ π’ ρίζει τος Ναυπλιτες,
τὴν κάτω χώρα δίνω του, το κάστρου τν λιμνιώναν,
καὶ καστελλάν’ ρίζω τον στν κάτω τν Βολώνη,
π το Φράγκου τ σπαθ ν μο τήνε βλεπίσει».

Τὰ κάτεργα φορτώνουσι, δικούβερτα γαλιόνια,
τ’ ἀμπάρια μ γεννήματα, μ χρεες το πολέμου,
τὴν Μάγχη θαλασσοπερνον κι ράζουν στν λιμνιώναν.
Πνίγη ὁ τόπος στ’ ρματα, φεγγοβολάει στ’ τσάλι.
Στὶς βίγλες ο βιγλάτορες, στς τάπιες βαρδιατόροι,
κ’ οἱ στρατιτες το Θωμ στος μαύρους καβαλάροι.
Στοὺς κάμπους μπαινοβγαίνουσιν, χτυπον, ντροκαλίζουν
κι ὡς λογόμυγα κακι τ λογον κεντρίζουν,
καὶ τν χτρὸν παιδεύουσιν, τν ξαγρυπνον στν γνοια.

νθρώπους του ξαπέστειλεν ες τν χτρν τ μέρη.
-Σὰν τί ’δατε, κράνηδες, κι Φράγκος  περγάστη;
-Σὰν τί ν δομε κάπο μας κα καπετν Θωμ μας;
Τὰ κάστρα θέλουν φοδιαστε κα θέλουν δυναμώσει,
καὶ τν ἡμέραν πό ’ρχεται καὶ πο θ ξημερώσει
π’ τν Φραγκούπολιν κιν πολέμου καραβάνι,
καβαλαρία κατάφραχτη κι ἁμάξια φορτωμένα.
-Καβαλικέψτε τ’ ἄλογα, χουφτστε τ κοντάρια,
πάρτε ματζούκια καὶ αβδιά, τς πάλες σας ζωστετε,
νὰ πμε ν παντήσουμε τος σιδεροντυμένους,
κι ἂν χουσιν τ’ νάκαρα, τότες ν μετρηθομε.
Στὰ βουρκοτόπια τέντωσαν, μερινν καρτέρι,
στρατεύματα προσμένουσιν, στρατεύματα δὲν ρθαν.
Μὲς στν χάραγη νυχτιν ο βάρδιες τος ξυπνονε,
κλαγγὲς κα χλιμιντρίσματα τ χάραμα κονε,
κι ὁ λιος ὡς καλόφεξεν στρατεύματα ξανοξαν,
καβαλαρία κατάφραχτη κι ἀτσαλοσκεπασμένη.
Φράχτης θανάτου, ἐμαύριζαν, κατάβαρα κοντάρια,
λιος μικρός, στραφτάλιζεν, ντιφεγγι π’ τ’ τσάλι,
κι ἀντικρυστ ς τάχθησαν ππότες κα στρατιτες,
νας στὸν λλον χαλασμν ν δώσουν μελετοσαν,
οἱ λληνοι, συνάρματοι, πενήντα πεντακόσιοι,
κ’ οἱ Φράγκοι τόσοι μοιαζαν κα ποπάνω τόσοι.
Πῆρε κεφάλιν Θωμς στος ντρες ν μιλήσει:

« Συντρόφοι μου τὰ  ξεύρετε, πατριτες μου τ ζετε,
μοίρα ποῦ μς ξέβρασεν κα τς σκλαβις ο στράτες,
στοῦ λιου τ βασιλέμματα, στ σύνορον το κόσμου,
στοῦ ξένου ήγα μισταρκοί, ν ξενοπολεμομεν.
Πλούτη καὶ βις δν φέραμε, παρ τν ντρειωσύνη,
κ’ ἡ ντρειωσύν’ εναι κυρ κα δν πισωδρομάει,
κι ἂν πιότεροί μας φαίνονται, ἐμες πι καρδιωμένοι,
κι ἂν οχ’ τσάλινα φορον, τσάλι τ κορμιά μας,
καὶ τν λλήνων τ παιδι βαρβάρους δν τρομάζουν.
Δεῖχτε πολέμου μαστοριάν, θάρρος, πιδεξιοσύνην,
νά ’χει νὰ λέγει το Φραγκιά, ν τ μιλ Ερώπη
κ’ εἰς σους δέρν’ ἡ θάλασσα πέρα ν τραγουδιέται,
κι ὁ βασιλες τς γγλιας ν τό ’χει ν παινιέται,
νὰ τ γνωρίσουν, ν τ επον, ν τ παραδεχτοσιν
πὼς λληνες δν λειψαν κα σπορι δν σώθη.
Μὲ γαμα μαρο κι λμυρν μμος ς βαλτώσει,
νὰ κεραστον τ κύματα κι ὁ φρς ν πορφυρώσει».

Κι ὡς επ’ λοι τν κάπο τους πολλ τν καμαρσαν.
Τὴν συντροφία χώρισεν, δυ λλάγια τν ποκεν,
προστάζει τοῦ λεάζαρου πού ’χεν φλαμπουριάρην.
«Ἐγ ίχνομαι πρόσωπο κ’ σ φέρε τους γύρον,
κι ὅσον μ θ πολεμον τν πλάτη νὰ τος πάρεις».
Κ’ οἱ στρατιτες φτέρνισαν, χυθκαν σν σπιλιάδα,
καὶ στ κοντάρια τ πανιά, φλογάτα, πλανταγίζαν.
Γοργοθεργιεύτη κ’ ἡ Φραγκι σν τσαλένιο κμα,
κι ἀπ τν βροντοκαλπασμν στέρια γς τραντάχτη.
χύμηξεν καὶ Θωμς, κράτητος μπροστάρης.
Τὸν πρτον κοντάρισεν, χαμα τόνε τινάζει,
τὸν δεύτερον πλάγιασε, τσακίστη τ κοντάριν,
τὴν πάλα ξεθηκάρωσεν κα μ τν χλον σμείχτη.
Κι ὡς κρουσαν κ’ φίλησαν κ’ νας τν λλον δέχτη,
οἱ Φράγκοι δν τος βάστηξαν κ’ φάλαγγα αγίστη,
κι ἄρχεται μάδι σκοτωμς κι νάκατα φόνος.
Κόβουν, τρυποῦν κα σφάζονται, αντίζονται τ γαμα,
στενάζουν, πονοκαρτεροῦν, τ’ χείλιν τους δαγκώνουν,
μιὰ στάλα δν πισωπατον, μι σπιθαμ δν δώνουν,
λύκος μὲ ταρον μάχονται, θανατοαγκαλιασμένοι.
Σὰν τν καιρ το Δαναο, ες τ’ ργους μπρς τ τείχη,
λύκος μὲ ταρο πάλεσαν, ξενόφερτος τν ντόπιον,
κι ὁ λύκος ς κράτησεν Δανας θαρρεύτη,
καὶ τν Γελάνωρ’ διωξεν, ξένος, τν ντόπιο ήγα.

Καβαλαραῖοι τν Θωμν ναμεσς τν βάλαν,
δεξιά, ζερβὰ τν πλεύρισαν, γι ν τόνε σουβλίσουν,
κι ὡς κονταροχαμήλωσαν, ιχτκαν μανισμένοι.
Κ’ ἕνας κεντ τον στ μερ κι λλος κεντ τν μαρον,
κι ὁ μαρος τονε γοργός, βαρβάτος κι ναμμένος,
στὸ λάβωμα δν γονατ, τ’ τσάλι δν λυγ τον,
καὶ τ’ φεντός του τὴν ψυχ το Χάρου δν τν δώνει,
κι ἀκέριον βγάζει π’ τ’ πονα τ κονταροξιφάρια.

Καὶ τότες στ’ νεπάντεχα κι πρόσμενα κα ξάφνου
τὸ φλάμπουρον ξεπρόβαλε, τ’ λλάγιον φανερώθη,
κ’ ἔπεσ’ λεάζαρος κ’ πρεν τους τν πλάτη,
κι ὡς νιωσαν τ μπα του κ’ μηχαν καμώθη,
πίσω κ’ ἐμπρς δν βάστηξαν μέτωπον ν κρατοσιν,
κ' ἡ ρδινιά τους σκόρπισεν κ’ στράφηκαν στ’ νάντιον.
Δρομοῦν στν μμον τν βαρύ, δρομον στ βουρκοτόπια,
κι ἀπ’ τ’ λογα γκρεμίζονται κα καταγς βροντοσιν,
νὰ πολεμον δν δύνενται, σιδεροπλακωμένοι.
Κι ἄλλοι παίρνοντ’ αχμάλωτοι κι λλοι θανατωμένοι,
κι ἄλλοι πρς τν Φραγκούπολιν κρύβοντ’ λαφιασμένοι.
«Ἀνοχτε ο πορτοφύλακες, νοχτε ο βαρδιατόροι,
κ’ οἱ το Θωμ προφταίνουν μας κι, λιά, γοργοσιμώνουν,
πό ’χουν κοντάρια δυὸ ν’ ργυιές, κυρτς ζώνονται πάλες,
σκούφους καστόρινους φοροῦν, στοιχει καβαλικεύουν,
κατέχουν καὶ τεχνάσματα, μύριους το ρη δόλους,
κ’ εἰς τν ντρει ψόγον οδες ν τος καταλαλήσει.
Μ’ αὐτος στ χέρια ρθαμεν στο φονικο τν ψι,
στὸν μπασμ καλπάσαμεν περφανοκορδωμένοι,
κ’ εἰς τ φευγιν μ κλάμματα, σκυφτο πισωκοιτώντα.
Τριάντα καὶ πέντε στρώσαμεν, λαβώσαμεν σαράντα,
καὶ τν δικν μας ο μισο νεκρο κα λαβωμένοι».

«Ἀνοχτε ο πορτοφύλακες, νοχτε ο βαρδιατόροι,
κ’ οἱ τοῦ Θωμ κατέφθασαν στ κάστρον τς Βολώνης,
πό ’χουν κοντάρια δυὸ ν’ ργυιές, κυρτς ζώνονται πάλες,
σκούφους καστόρινους φοροῦν, στοιχει καβαλικεύουν,
κατέχουν καὶ τεχνάσματα, μύριους το ρη δόλους,
κ’ εἰς τν ντρει ψόγον οδες ν τος καταλαλήσει.
Πλήθια κουρσέψαν λάφυρα καὶ καραβάνι’ μάξια,
ζωοτροφὲς κα ρματα κα χρεες το πολέμου,
λουμπάρδες κι ἀρκεβούζια κα μπαρουτοβαρέλες,
καὶ λογα κατάφραχτα κα τριάντα ζωγρεμένους.
Τοὺς Φράγκους κατακλείδωσαν κα πυργομανταλσαν».

Καὶ νικηφόροι ὡς διάβησαν, πολλ τος καμαρσαν,
καὶ βουργησαοι κα στρατς μο τος τραγουδοσιν,
τὰ χέρια σφίγγουν δυνατά, χτυπονε τους στν πλάτη,
καὶ γι τν πόλεμον ωτον, τος Φράγκους χωρατεύουν,
μὰ πλιότερον στ χείλη τους κ’ ες τν πολλν τ στόμα
«Θωμᾶς» κος κα λέγεται, «Θωμς» κα μαρτυριέται!
Κι ὁ βασιλες τς γγλιας χαίρεται κα παινιέται.
νοίγει τς κασέλες του, τ θησαυροκελλάρια,
καὶ τ πουγκι τν Ναυπλιωτν μ λίρες τ φουσκώνει.
Κ’ εἰς τν Θωμ πο κέρδισεν γι λόγου του τ νίκην,
μιστὸ γερ τν κοψεν κα περισσ λογάριν,
καὶ μς στος πρωτοστρατηγος τν κάπο λογαριάζει.

τοτα τ’ ξια κάμασιν μι χούφτ’ π στρατιτες,
καπετάνιος Θωμς κ’ ο πρόσφυγες Ναυπλιτες,
κ’ ἐσες πο τ’ ναγνώθετε παράδειγμα θωρτε,
κείνους νὰ μνημονεύετε κ’ ἐμένα ν κερντε.
Θωμᾶς ὁ Ἀργεῖος, ὁ Ναυπλιώτης μισθοφόρος